[488] อนุกฺขิตฺตา ปาราชิกํ อนาปนฺนา จ ปกตตฺตาติ อาห ‘‘ปกตตฺตา อนุกฺขิตฺตา’’ติอาทิฯ ตตฺถ อนิสฺสาริตาติ ปุริมปทสฺเสว เววจนํฯ ปริสุทฺธสีลาติ ปาราชิกํ อนาปนฺนาฯ น เตสํ ฉนฺโท วา ปาริสุทฺธิ วา เอตีติ ตีสุ ทฺวีสุ วา นิสินฺเนสุ เอกสฺส วา ทฺวินฺนํ วา ฉนฺทปาริสุทฺธิ อาหฏาปิ อนาหฏาว โหตีติ อธิปฺปาโยฯ

อปโลกนกมฺมกถาวณฺณนา

[495-496] กายสมฺโภคสามคฺคีติ สหเสยฺยปฏิคฺคหณาทิฯ โส รโตติ สุเภ รโตฯ สุฏฺฐุ โอรโตติ วา โสรโตฯ นิวาตวุตฺตีติ นีจวุตฺติฯ ปฏิสงฺขาติ ปฏิสงฺขาย ญาเณน อุปปริกฺขิตฺวาฯ ยํ ตํ อวนฺทิยกมฺมํ อนุญฺญาตนฺติ สมฺพนฺโธฯ อิมสฺส อปโลกนกมฺมสฺส ฐานํ โหตีติ เอวมฺปิ อปโลกนกมฺมํ ปวตฺตตีติ อตฺโถฯ กมฺมเมว ลกฺขณนฺติ กมฺมลกฺขณํฯ โอสารณนิสฺสารณภณฺฑุกมฺมาทโย วิย กมฺมญฺจ หุตฺวา อญฺญญฺจ นามํ น ลภติ, กมฺมเมว หุตฺวา อุปลกฺขียตีติ ‘‘กมฺมลกฺขณ’’นฺติ วุจฺจติฯ เอตมฺปิ กมฺมลกฺขณเมวาติ วุตฺตกมฺมลกฺขณํ ทสฺเสตุํ ‘‘อจฺฉินฺนจีวรชิณฺณจีวรนฏฺฐจีวราน’’นฺติอาทิ วุตฺตํฯ อิณปลิโพธมฺปีติ อิณเมว ปลิโพโธ อิณปลิโพโธ, ตมฺปิ ทาตุํ วฏฺฏติฯ สเจ ตาทิสํ ภิกฺขุํ อิณายิกา ปลิพุนฺธนฺติ, ตตฺรุปฺปาทโตปิ ตสฺส อิณํ โสเธตุํ วฏฺฏตีติ อธิปฺปาโยฯ

ฉตฺตํ วา เวทิกํ วาติ เอตฺถ เวทิกาติ เจติยสฺส อุปริ จตุรสฺสจโย วุจฺจติฯ ฉตฺตนฺติ ตโต อุทฺธํ วลยานิ ทสฺเสตฺวา กโต อคฺคจโย วุจฺจติฯ เจติยสฺส อุปนิกฺเขปโตติ เจติเย นวกมฺมตฺตาย อุปนิกฺขิตฺตโต, เจติยสนฺตกโตติ วุตฺตํ โหติฯ อญฺญา กติกา กาตพฺพาติ ปุริมกติกาย อสงฺคหิตตฺตา วุตฺตํฯ เตหีติ เยสํ ปุคฺคลิกฏฺฐาเน ติฏฺฐนฺติ, เตหิฯ ทสภาคนฺติ ทสมภาคํฯ ตตฺถาติ ตสฺมิํ วิหาเรฯ มูเลติ ปุพฺเพฯ ‘‘อิโต ปฏฺฐาย ภาเชตฺวา ขาทนฺตู’’ติ วจเนเนว ยถาสุขํ ปริโภโค ปฏิกฺขิตฺโต โหตีติ อาห ‘‘ปุริมกติกา ปฏิปฺปสฺสมฺภตี’’ติฯ

อนุวิจริตฺวาติ ปจฺฉโต ปจฺฉโต คนฺตฺวาฯ อปจฺจาสีสนฺเตนาติ เตสํ สนฺติกา

ปจฺจยํ อปจฺจาสีสนฺเตนฯ มูลภาคนฺติ วุตฺตเมวตฺถํ วิภาเวติ ‘‘ทสภาคมตฺต’’นฺติฯ